Alzheimer Nedir?
Alzheimer hastalığı bir demans (bunama) türü olup; hafıza kaybı, düşünme zorluğu, ve kişilik değişikliği yaratır. Semptomlar ilk olarak ortaya çıktıktan sonra, kişiler, artan bir etrafına bağımlılık hali içinde 2 ila 20 sene yaşayabilir.
br>Semptomlar
Tedrici hafıza kaybı, Alzheimer hastalığının en bariz ayırıcı niteliğidir. Başlangıçta sadece kısa vadeli hafıza zayıflar ve kişi sadece unutkan görünür. Bu, sosyal davranma ve iş icra etme yeterliligini engelleyebilir. Uzun vadeli hafıza genellikle tüm detaylarıyla korunuyor olabilir. Ama hastalık ilerledikçe o da parçalı hale gelir.
Bilişsel yeterlilikler -muhakeme, karar verme ya da yargıda bulunma gibi yüksek düşünce aktiviteleri tedricen kötüleşir. Değişim, hemen göze çarpmayan nitelikte olabilir. Alzheimer hastalığından muzdarip kişi, evvelce iyi icra ettiği aktivitelerde zayıflık göstermeye başlayabilir. Zayıf muhakeme, kaza ve yaralanmalara neden olabilir.
Hastalığın ilk dönemlerinde, Alzheimer hastalığı olan kişi, zaman bilincini kaybedebilir. Daha sonra bu durum yer ve kişi tanıma bilincine de sirayet edebilir. Nihayette, kendi aile üyelerini, ya da hatta aynaya baktıklarında kendilerini tanıyamayabilirler. Zaman ilerledikçe, Alzheimer hastalığından muzdarip olan kişi, giyinme ya da yemek yeme gibi temel becerileri nasıl icra edeceğini unutur.
Ruh hali ve kişilikteki değişiklikler, bir şeylerde bir aksaklık olduğuna dair ailelerin ikna olmasını sağlayan en önemli kanıtlardır. Kısmen, beyinde hastalığın sebep olduğu kimyasal değişikliklerin bir neticesi olarak, ve kısmen mental yeterliliklerin kaybına psikolojik bir tepki olarak, hastalarda yaygın şekilde depresyon görülebilir.
Evvelce hoş ve latif olan kişiler, artan şekilde sinirli veya inatçı bir hale bürünebilirler. Zaman ilerledikçe, anlaşılması mümkün olmaz şekilde düşmanca davranmaya, bakıma karşı direnmeye, müstehcen şekilde haykırmaya, uygunsuz cinsel davranışlar sergilemeye, uygunsuz yerlere küçük su dökmeye, vs başlayabilirler. Bazı kişilerde bu semptomlar daha da kötüleşir.
Semptomlar ve hastalığın ilerleme ölçüsü geniş çapta çeşitlilik arz ettiği için, hastalığın, her hastayı nasıl etkileyeceğini önceden tahmin etmek imkan dahilinde değildir. Bazı kişilerde çok ciddi psikiyatrik sorunlar oluşurken, bazılarında oluşmaz. Buna dair bir semptom hastalığın ilk evrelerinde oluşabileceği gibi, hiç oluşmayabilir. Hastaların çoğunda, gerileme yavaş ve tedrici olup, bu, on yıl ya da daha uzun sürebilir; nadir durumlarda, kişi, üç yıl içinde ölüm ile sonuçlanan hızlı bir gerileme yaşar.
Tedavi Seçenekleri
Alzheimer hastalığı için herhangi bir teşhis testi yoktur; beyin biyopsisi (sadece bir beyin ameliyatı gerektiğinde yapılır) veya otopsi de yeterli değildir. Alzheimer hastalığının teşhisi, kısmen, bunama / demansa sebep olabilecek diğer şartların ki bunların bazdan tedavi edilebilir, aranması ve buna karar verilmesi suretiyle yapılır.
Teşhis değerlendirmesi, kişinin günlük fonksiyonlarını ne derece iyi icra ettiğini belirlemek üzere yapılan bir mülakatı içerir. Aynca, sinir sistemine yönelik detaylı bir muayene ve genellikle kan testleri de dahil olmak üzere, komple bir fiziksel muayene yapılır. Beynin görüntülerini almak için, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonanslı görüntüleme, ve elektroensifalografi de uygulanabilir.
Testler genellikle bir günden fazla sürer (kişiyi yormamak için testler birkaç güne yayılır), ve kişi genellikle bunlar için hastaneye yatırılmaz. Değerlendirmenin, Alzheimer hastalığının teşhisinde deneyimi olan (genellikle bir nöroloji ya da geriatri uzmanı) bir doktor tarafından yapılması önemlidir. Yerel bir hastane, kalifiye olmuş bir doktor bulmanıza yardımcı olacaktır.
Demansın teşhisinde, mental durum testi önem arz eder. Doktor, bireye, hafıza, anlama, lisan becerileri ve basit hesapları yapabilme yeterliliklerini değerlendirebilmek üzere mental egzersizler uygulayacaktır.
Alzheimer hastalığının tedavisi, çok yönlü olup, yaşam biçimi tedbirleri ve ilaçlardan oluşur. Alzheimer hastalığından muzdarip hastaların hafızasını iyileştirmek için çeşitli ilaçlar vardır: Tacrine, donepezil ve galantamine. Bu ilaçlar beyinde, nörotransmiter acetylcholine miktarını arttırır. Son zamanlarda, farklı bir ilaç, memantine de mütevazı faydalar yaratmıştır. Bu ilaçların hiçbiri, ne hastalığın ilerlemesini yavaşlatır ne de mental fonksiyonlarda önemli iyileşme sağlar. En iyi neticeyi, hastalığın ilk aşamasında kullanıldığında verirler. Tahrip edici beta amyloid proteininin üretimini azaltmak üzere ilaçlar geliştirilmesi için araştırmalar yapılmakta olup, bunların Alzheimer hastalığını hem tedavi edeceği hem de muhtemelen önleyeceği umulmaktadır.
Yapılan çalışmalarda, yüksek dozda E vitamini ve bitkisel ilaç ginkgo bilobanın, Alzheimer hastalığının gelişmesini yavaşlattığı bulgulanmıştır. İlaçlar ayrıca kişi ve ailesi için sorun yaratan davranışsal problemleri de tedavi edebilir.
Alzheimer hastalığı olan kişiler, aktif olmaya motive edilmelidir; bu mental gerilemenin önlenmesine yardımcı olacaktır. Düzenli mental ve fiziksel egzersizler yapmak, sosyal olmak ve davranmak, ve kilo kaybını önlemek için doğru beslenmek bu aktivitelerden bazdandır. Aile çevresinde, buna dair günlük programlar yapılması, bilişsel yıkımın geciktirilmesine yardımcı olabilir.
Alzheimer hastalığı daha ilerlemiş kişiler için, daha fazla denetim gereklidir. Alzheimer hastalığından muzdarip kişiler ve onların bakımını üstlenmiş olanlara, destek gereklidir.