Karın Zarı Hastalıkları
Kann zanna özgü hastalıklar iltihaplanmaya ya da tümöre bağlı olarak gelişir. Kann zarının sıvı salgılayan hücrelerinden kaynaklanan ve kann zan mezotel-yumu denen tümör başta olmak üzere, doğrudan kann zanndaki dokulardan kaynaklanan tümörler oldukça seyrek görülür.
Başka yerlerden kaynaklanan tümörlerin karın zanna sıçramasına ise daha sık rastlanır. Bu durumda kann zan karsinomundan söz edilir ve karnı boşluğunda sürekli olarak kanlı bir sıvı birikimi vardır.
Kann zannda en sık görülen hastalık,bu zarın iltihabıdır (peritonit). Kann zan iltihaplan akut ve kronik olmak üzere ikiye aynlabilir: Akut kann zan iltihabı hızlı gelişir, acil ve ciddi belirtiler gösterir. Kronik kann zan iltihabının gelişimi ise daha yavaştır. Akut kann zan iltihabı ağır bir hastalıktır ve zamanında tanı konamazsa Ölümle sonuçlanır.Akut karın zan iltihabında, iltihaplanmanın yaygın mı yoksa sınırlı mı olduğunu belirlemek çok önemlidir. Sınırlı kann zan iltihabı, kann zannm belirli bir bölümünün iltihaplanmasıdır. Yaygın kann zan iltihabında ise bu durum kann zannm tamamında görülür; bu nedenle hastalık ileri derecede ağır gidişlidir ve acil tedavi gerektirir. Olguların büyük bölümünde kann zan iltihabının nedeni, herhangi bir yolla kann zan boşluğuna ulaşan mikropların bu zarda enfeksiyona yol açmasıdır. Kann zanna yerleşen bir yabancı madde de iltihabın gelişmesine neden olabilir. Örneğin, karaciğer ve dalak yırtılması, dış gebelik gibi herhangi bir nedenle kann zan boşluğunda toplanan kan iltihaba yol açabilir. Bu olgularda kann zaniltihabından çok, kann zannm tahrişi ya da tepkisi söz konusudur. Klasik anlamda kann zan iltihabı mikropların neden olduğu bir iltihaplanmadır.Bunun başlıca nedenleri arasında. bir yaranın varlığı, kann boşluğundakı bir organın iltihabı ve olağan koşullarda iç yüzeyinde mikrop bulunduran bir iç organının delinmesi yer alır.
Bir yaranın varlığı Olağan koşullarda aseptik, yani bütünüyle mikropsuz olan kann zanna mikroplar nasıl ulaşır?
Mikroplar kann zanna bir darbe sonucunda kann duvannda oluşan bir yaradan girebilir. Bu olasılık göz önüne alınarak, kann duvanndaki bütün yaralara kuşkuyla bakılmalıdır. Bu durum. özellikle çocuklarda, kann ön duvannın ince olması ve esnek dokulardan oluşması nedeniyle daha da Önem kazanır. Yaranın, yanlış bir yaklaşımla yalnızca deride geliştiği sanılabilir. Oysa yara kann zarıyla bağlantılı olabilir. Bu nedenle bir yaranın kann duvarını aşmadığından ve kann boşluğuna yayılmadığından emin olmak gerekir.Kann duvanmn delinmesine yol açan yaralara bağlı olarak gelişen karın zan iltihabı, bağırsağın bir bölümünün delinmesi nedeniyle ortaya çıkar. Böylece, fazlaca mikrop taşıyan bağırsak içeriği karın boşluğuna geçer ve ağır bir mikropik kann zan iltihabına neden olur. Bazı olgularda, bağırsak delinmese de, kann duvanmn delinmesine yol açan cismin dış ortamdan taşıdığı mikroplar kann zarı iltihabına yol açar.
Karındaki bir iç organın iltihabı -Kann zan iltihabı, akut apandisit ya da akut safrakesesi iltihabında (akut kolesistit) görüldüğü gibi, iltihaplı, ancak delinmemiş bir iç organın enfeksiyonunun yayılmasından kaynaklanabilir.Önce organın mukozasmda başlayan iltihaplanma, buradan organın kas tabakasına ve daha sonra da bu orgahın dış yüzeyini saran kann zanna yayılır. Bu duruma başlangıç evresinde müdahale edilmezse iltihap kann zanna yerleşir. Ama bu yolla ortaya çıkan kann zan iltihabı görece yavaş geliştiği için, genellikle sınırlı bir iltihaplanma görülür.
Olağan koşullarda iç yüzeyinde mikrop bulunduran bir iç organın delinmesi Zamanında hızlı ve uygun bir tedavi uygulanmaması durumunda hastayı kısa zamanda ölüme götüren ağır karın zan iltihaplan, ileri derecede mikropik içerikli bir iç organın delinerek karın boşluğuna açılmasına bağlı olarak gelişir. En sık görülen olgu, yaygın biçimde iltihaplanmış ve çürümüş apandisin delinmesidir. Bu durumda apandiste biriken irin ve körbağırsağın içeriği karın boşluğuna boşalarak ağır bir karın zan iltihabına yol açar.Öbür nedenler şunlardır: Mide ülserinin delinmesi, bağırsak tifosuna bağlı olan ülserlerden birinin delinmesi, tümörden kaynaklanan bağırsak darlığından ötürü delinme, bağırsağın bir parçasının karın zan kıvrımları içine girerek (invajinasyon) asılmasına bağlı olarak ya da bağırsak dönmesi (volvulus) nedeniyle bir bağırsak halkasının boğulması sonucunda bağırsağın delinmesi. Safrakesesi iltihabı da safrakesesinin yırtılmasıyla birikmiş olan irinin karın boşluğuna akması sonucunda karın zarı iltihabına neden olabilir.Mikroplar karın zarına ulaştıklarında bir dizi tepkiye neden olurlar. Kılcal damarlar genişler. Sızmtı sonucunda önce berrak, sonra irinli ve hatta kokuşmuş bir sıvı oluşur. Karın zarının iltihabı sınırlaması savunma gücüne bağlıdır. Savunma gücü yüksekse çevresel lifsi yapışıklıklar oluşmasıyla enfeksiyonun tüm karın zarına yayılması engellenir. Karın zarının savunma gücü zayıfsa ya da mikroplar fazla saldırgansa, iltihap tüm karm zarına yayılır; bu durumda çok ağır ve çok tehlikeli bir hastalık olan akut yaygm karın zan iltihabı ortaya çıkar